زلنسکی و اشرف غنی؛ ترامپ برای دو رئيس‌جمهور متحد آمریکا سرنوشت مشابه رقم می‌زند؟

Loزلنسکی در سومین سالگرد حمله روسیه به اوکراین از آمادگی برای استعفا برای کشورش صحبت کرد اما اشرف‌ غنی می‌گفت استعفا «اشتباه» است.

در میان برخی افغان‌ها و در واشنگتن و اروپا اشرف‌ غنی به خاطر رها کردن مردمش در برابر طالبان نکوهش شد. آقای غنی با زلنسکی مقایسه و نکوهش می‌شد که بدون آمریکا در برابر طالبان مقاومت نکرد.

آیا زلنسکی بدون حمایت آمریکا می‌تواند همچنان با روسیه بجنگد؟

دونالد ترامپ پیش از ورود مجدد به کاخ سفید می‌گفت نحوه خروج آشفته آمریکا از افغانستان از سوی جو بایدن، مشوق پوتین برای حمله اوکراین بوده است.

۱. کنار گذاشتن اوکراین و افغانستان از مذاکرات

در سه سال جنگ اوکراین اصل اساسی دولت و مردم اوکراین این بوده است که هیچ گفتگویی در مورد «اوکراین بدون اوکراین» نباید صورت بگیرد.

دولت افغانستان نیز دو دهه اصرار می‌کرد که هر نوع گفتگو با طالبان باید از کانال دولت و در چارچوب قانون اساسی افغانستان صورت بگیرد

دونالد ترامپ که در پی خروج از افغانستان بود اهمیتی به این اصل نداد و در طرح صلح آمریکا دولت و قانون اساسی افغانستان جایی نیافت. با وجود ایجاد «شورای عالی مصالحه ملی» مذاکرات اصلی آمریکا با طالبان با این شورا شریک نمی‌شد.

در مورد صلح اوکراین همچنین ترامپ برای پایان سریع‌تر جنگ پایبندی به اصول اوکراین نشان نمی‌دهد.

کی‌یر‌ استارمر، نخست وزیر بریتانیا گفته است که «نمی‌توانیم بازهم وضعیتی شبیه افغانستان داشته باشیم که آمریکا مستقیما با طالبان مذاکره کرد و دولت افغانستان را کنار گذاشت.»

در دیدار میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، هنوز آمریکا از ولودیمیر زلنسکی دعوت نکرده است.

۲. غنی از ترامپ علنی انتقاد نمی‌کرد

آقای غنی از مذاکرات صلح میان آمریکا با طالبان ناراضی بود اما علنی از ترامپ انتقاد نمی‌کرد در عوض خشم خود را در جلساتی که با زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا داشت ابراز می‌کرد. ترامپ هم علنی علیه شخص غنی صحبت نکرد.

اما زلنسکی علنی و صریح از ترامپ انتقاد کرد و گفت از نظر او آقای ترامپ در «دام حباب اطلاعات نادرست» روسیه، گرفتار است که با واکنش تند ترامپ مواجه شد که آن را «توهین شخصی» تلقی کرد.

لحن ترامپ نسبت به زلنسکی تند شده است و او را بر سر راه طرحش در مورد اوکراین می‌بیند و بر رفتن هرچه زودتر زلنسکی از قدرت تاکید دارد.

۳. ناتو بدون آمریکا در افغانستان نجنگید، در اوکراین می‌جنگد؟

آغاز مذاکرات صلح اوکراین با گفتگوی مستقیم وزیران خارجه و مشاور امنیت ملی ترامپ و وزیر خارجه روسیه و مشاور پوتین در ریاض انجام شد. از نمایندگان ناتو و اروپا دعوت نشد.

در افغانستان نیز اروپا و ناتو دو دهه در کنار آمریکا در افغانستان جنگیده بودند اما در روند مذاکرات در دوحه قطر دعوت نشدند.

زلمی خلیلزاد بعد از هر دور مذاکرات در دوحه به بروکسل، کابل و پایتخت‌های کشورهای منطقه سفر می‌کرد تا آنها را از پیشرفت گفتگوها مطلع کند.

این بار هم خارج از اروپا و ناتو، ظاهرا عربستان سعودی در مذاکرات صلح اوکراین نقش میانجی را بازی می‌کند.

در سال ۲۰۲۱ نیز دبیرکل ناتو برخی کشورهای عضو خواستار ماندن در افغانستان بودند اما در ارزیابی نهایی گفتند بدون آمریکا نمی‌توانند بمانند.

روشن است که ناتو بدون آمریکا نمی‌تواند حمایت تسلیحاتی برای اوکراین فراهم کند.

در طرح صلحی که زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا فرمول بندی کرده بود، ظاهرا شرکت دولت افغانستان در مذاکرات داخلی صلح در نظر گرفته شده بود اما طرف سوم در میز اصلی مذاکرات غایب و نقش سمبولیک داشت.

ظاهرا ترامپ پیش از آغاز رسمی مذاکرات صلح اوکراین تمام شرایط پوتین از جمله عدم عضویت اوکراین در ناتو را پذیرفته است.

آمریکا شرایط اساسی طالبان را هم پذیرفته بود. ناظران هشدار می‌دادند که این روند مذاکرات صلح نیست بلکه «تسلیم شدن» به خواسته‌های طالبان است.

۴. غنی: استعفا اشتباه است، زلنسکی: آماده استعفا هستم

دونالد ترامپ به خاطر عدم برگزاری انتخابات در اوکراین به خاطر وضعیت حکومت نظامی در این کشور، زلنسکی را «دیکتاتور» خطاب کرد و گفت که بنا به نظرسنجی‌ها «محبوبیتش ۴ درصد» است اما زلنسکی هنوز در اوکراین محبوبیت دارد.

زلنسکی گفته است که به شرط صلح و عضویت اوکراین در ناتو حاضر به استعفا است اما اشرف غنی در ۲۰۲۰ استعفا و ایجاد دولت موقت را رد کرد.

غنی گفت: «ما این فیلم را یکبار [در دهه ۱۹۹۰] دیدیم، نمی‌خواهیم تکرار آن را ببینیم.»

در سال ۲۰۱۹ آمریکا در افغانستان می‌خواست انتخابات برگزار نشود تا راه برای ایجاد دولتی مشارکتی با طالبان فراهم شود.

در صورت برگزاری انتخابات در اوکراین آیا زلنسکی شاید می‌تواند برای بار دوم رئيس جمهور شود هرچند مطلوب ترامپ نیست.

برخی ناظران می‌گویند نتیجه انتخابات اوکراین در شرایط فعلی ممکن است به حکومتی نزدیک به مسکو باشد.

در واقع، بیش از یک دهه پیش مشکل روسیه با اوکراین از کنار گذاشتن افراد نزدیک به مسکو از رهبری در کی‌یف آغاز شد. کنار رفتن زلنسکی از قدرت از آرزوهای پوتین است.

در پی حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، ولادیمیر زلنسکی حکومت نظامی اعلام کرد که تا پایان آن برگزاری انتخابات نیز تعلیق می‌شود. مسکو می‌گوید دوره زلنسکی در ماه می ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد و او «مشروعیت» برای امضای توافقنامه صلح را ندارد.

۵. چشم ترامپ به معادن افغانستان و اوکراین

ترامپ در دور اول ریاست جمهوری‌اش در مورد بهره‌برداری از معادن و ذخایر زیرزمینی افغانستان علاقه نشان می‌داد. منابعی که آمریکایی‌ها ارزش آن را یک تا سه تریلیون دلار برآورد کرده‌اند.

در مورد اوکراین نیز با صراحت بیشتری از گرفتن مواد معدنی این کشور صحبت می‌کند که به گزارش مجله فوربس حدود پانزده تریلیون دلار تخمین زده شده است.

به گفته منابع اوکراینی، حدود ۴۰ درصد منابع از جمله دو ذخایر لیتیم در منطقه اشغال شده توسط روسیه واقع شده‌اند.

دولت وقت افغانستان قراداد معدن را به شرکت‌های آمریکایی نداد.

آقای زلنسکی در پاسخ به پیشنهاد ترامپ نیمی از منابع معدنی خود را به آمریکا واگذار کند، تأکید کرد: «من از اوکراین محافظت می‌کنم. نمی‌توانم کشورمان را بفروشم.»

زلمی خلیلزاد در توییتی در مورد صلح اوکراین هم طرح چهار ماده‌ای پیشنهاد می‌کند: ۱) توافق میان کی‌یف و مسکو بر سر مسائل سرزمین، ۲) تضمین معتبر بازدارنده حملات آینده روسیه، ۳) یک نیروی حافظ صلح و ۴) آتش‌بس دائمی.

او در حال حاضر در اداره ترامپ سمتی ندارد.

حتی حمایت اروپا و بریتانیا از زلنسکی، احتمالا سرنوشت ولادیمیر زلنسکی را متفاوت از اشرف غنی نمی‌تواند تغییر بدهد.